Czy solarium może być źródłem witaminy D? Naukowe spojrzenie na światło UVB
Kiedy myślimy o solarium, często pierwszym skojarzeniem jest estetyka – złocista opalenizna przed urlopem albo poprawa nastroju zimą. Rzadko jednak kojarzymy je z… witaminą D.
Jak pokazuje badanie opublikowane przez S.Kimball i współautorów w czasopiśmie Dermato-Endocrinology, odpowiednio dobrane sesje w solarium mogą rzeczywiście stanowić alternatywne źródło cennej witaminy D – zwłaszcza w okresie zimowym.
Witamina D i światło UVB – jak to działa?
Witamina D3 (cholekalcyferol) jest syntetyzowana w naszej skórze pod wpływem promieniowania UVB – tego samego, które dociera do nas ze słońca latem. Problem w tym, że w miesiącach zimowych (szczególnie powyżej 44. równoleżnika), promieniowanie UVB praktycznie nie dociera do powierzchni ziemi. Oznacza to, że nawet jeśli spędzamy czas na zewnątrz, organizm nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać witaminy D.
Tu pojawia się pytanie – czy sztuczne źródła UVB, takie jak specjalistyczne solaria, mogą zastąpić naturalne światło słoneczne? Badanie Kimballa z 2017 roku mówi: tak – pod warunkiem odpowiedniego dobrania parametrów urządzenia i przestrzegania zaleceń bezpieczeństwa.
Badanie Samanthy Kimball – jak to wyglądało?
W badaniu wzięły udział zdrowe osoby dorosłe, które przez 12 tygodni regularnie korzystały z różnych typów solarium w okresie zimowym. Celem było zmierzenie, czy ekspozycja na światło UVB podniesie poziom 25(OH)D – głównego biomarkera witaminy D w organizmie.
Uczestnicy zostali podzieleni na cztery grupy:
- Grupa 1: solarium z lampami niskociśnieniowymi 100W (4,2% UVB),
- Grupa 2: solarium z lampami niskociśnieniowymi 160W (2,2% UVB),
- Grupa 3: solarium wysokociśnieniowe 700W (tylko 0,8% UVB),
- Grupa 4: kontrolna – bez korzystania z solarium.
Wyniki?
Grupy korzystające z lamp o znaczącej procentowej ilości UVB (grupa 1 i 2) odnotowały istotny wzrost poziomu witaminy D – średnio o 42 nmol/L.
U wielu osób poziom ten przekroczył 100 nmol/L, co uznawane jest za fizjologiczny poziom – zbliżony do tego, który obserwujemy u ludzi żyjących blisko równika i spędzających dużo czasu na słońcu.
Co ważne – bezpieczeństwo i skuteczność
Wszystkie sesje odbywały się zgodnie z wytycznymi Health Canada i producentów urządzeń, co pozwoliło uniknąć poparzeń skóry czy innych niepożądanych efektów. Nie odnotowano żadnych przypadków oparzeń słonecznych. Stopniowe zwiększanie dawki ekspozycji oraz dostosowanie jej do typu skóry (wg skali Fitzpatricka) okazało się skuteczne.
Co ciekawe, efekt opalenizny nie przeszkadzał w produkcji witaminy D – a wręcz przeciwnie, poziomy nadal rosły nawet po pojawieniu się widocznej pigmentacji.
Dlaczego to badanie ma tak duże znaczenie?
Zimą nasz organizm ma ograniczone możliwości syntezy witaminy D. Suplementy diety są skuteczne, ale nie wszyscy je przyjmują regularnie. Co więcej, spora część populacji – nawet tych zainteresowanych zdrowiem – wciąż ma niedobory.
W badaniu S.Kimball ponad 80% uczestników miało zbyt niski poziom 25(OH)D na początku badania. Dzięki kontrolowanemu korzystaniu z solarium, wielu z nich osiągnęło poziomy uznawane za optymalne dla zdrowia kości, odporności, a być może i profilaktyki niektórych nowotworów.
Podsumowanie – czy warto rozważyć solarium jako źródło witaminy D?
Tak – ale rozsądnie. Badanie S.Kimball dostarcza rzetelnych danych na temat skuteczności solarium w produkcji witaminy D. Pokazuje, że przy zachowaniu odpowiednich zasad bezpieczeństwa, solarium może być alternatywą dla suplementacji – szczególnie zimą i w krajach o niskim nasłonecznieniu.
Nie jest to jednak zachęta do nadmiernego opalania czy bagatelizowania ryzyka UV. Kluczem jest umiarkowanie, kontrola dawki i stosowanie się do zaleceń producentów urządzeń oraz przepisów sanitarnych.
Warto też pamiętać, że nie każde solarium (jego lampy) emituje UVB w odpowiednim zakresie – tylko urządzenia z określoną mieszanką lamp (2–4% UVB) mają udowodnione działanie w kontekście witaminy D. Dlatego przed skorzystaniem z solarium warto zapytać o rodzaj lampy i jej parametry.
Źródło: Kimball SM, Lee J, Vieth R. Sunbeds with UVB radiation can produce physiological levels of serum 25-Hydroxyvitamin D in healthy volunteers. Dermato-Endocrinology, 2017: http://dx.doi.org/10.1080/19381980.2017.1375635
