Dlaczego promieniowanie UV może być niebezpieczne? Fakty i ostrzeżenia

Słońce pod lupą – o czym musisz wiedzieć, zanim wyjdziesz na plażę lub skorzystasz z solarium.

Umiarkowane dawki UV przynoszą zdecydowane korzyści, ale nadmiar promieniowania może prowadzić do poważnych i długotrwałych problemów zdrowotnych. Problem polega na tym, że wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jak łatwo można przekroczyć granicę bezpieczeństwa – szczególnie latem, w południe, lub podczas wakacji w krajach o wysokim nasłonecznieniu.

Oparzenia słoneczne – pierwszy sygnał ostrzegawczy

Najbardziej znanym i odczuwalnym skutkiem nadmiaru UVB jest oparzenie słoneczne, czyli miejscowy stan zapalny skóry. Może objawiać się zaczerwienieniem, bólem, pieczeniem, a w bardziej zaawansowanych przypadkach – pęcherzami. Choć często bagatelizowane, oparzenia to realne uszkodzenie komórek skóry, które może zwiększyć ryzyko rozwoju nowotworów, szczególnie jeśli powtarzają się regularnie od wczesnego dzieciństwa.

Starzenie się skóry – efekt cichy, ale widoczny

Promieniowanie UVA wnika głębiej niż UVB i uszkadza struktury podporowe skóry – kolagen oraz elastynę. To prowadzi do szybszego pojawiania się zmarszczek, wiotkości, przebarwień i utraty jędrności. Tak zwane foto-starzenie może być równie dotkliwe jak naturalny proces starzenia, a czasem znacznie go przyspieszyć.

Nowotwory skóry – największe zagrożenie

Najpoważniejszym skutkiem długotrwałej i intensywnej ekspozycji na słońce jest ryzyko rozwoju raka skóry. Wyróżniamy trzy główne typy:

• Rak podstawnokomórkowy (BCC) – najczęstszy, wolno rosnący, rzadko daje przerzuty.
• Rak kolczystokomórkowy (SCC) – bardziej agresywny, może się rozprzestrzeniać.
• Czerniak – najgroźniejszy nowotwór skóry, szybko postępujący, z wysoką śmiertelnością, szczególnie w zaawansowanych stadiach.

Ryzyko rośnie zwłaszcza u osób z jasną karnacją, z dużą liczbą znamion, oraz u tych, którzy często ulegają oparzeniom słonecznym. Niestety, skutki te mogą ujawnić się po latach, co sprawia, że łatwo je lekceważyć.

Reakcje alergiczne i fototoksyczne

Niektóre substancje – jak leki, perfumy, zioła, a nawet niektóre kosmetyki – w połączeniu z promieniowaniem UV mogą wywołać fotoalergie lub reakcje fototoksyczne. Objawiają się one swędzeniem, wysypką, pęcherzami czy trwałymi przebarwieniami, a ich leczenie często jest długotrwałe i uciążliwe.

Ukryte zagrożenia – osłabienie odporności i większa podatność na infekcje

Choć umiarkowane dawki UV mogą wspierać układ odpornościowy, jego przeciążenie działa odwrotnie – zwiększa ryzyko infekcji, może wpływać na aktywność limfocytów i upośledzać reakcje obronne organizmu. U osób z obniżoną odpornością promieniowanie UV może działać szczególnie szkodliwie.

Podsumowanie zagrożeń

Oparzenia słoneczne – nawet jedno może zwiększyć ryzyko czerniaka
Fotostarzenie – zmarszczki, przebarwienia, wiotkość
Nowotwory skóry – BCC, SCC i groźny czerniak
Fotoalergie/fototoksyczność – reakcje na leki, perfumy i kosmetyki
Osłabienie odporności – większa podatność na infekcje
Grupy ryzyka – jasna karnacja, liczne pieprzyki, historia raka skóry w rodzinie